Uitreiking van negen ‘Jeneverkruizen’

Net als op vele andere plaatsen binnen Defensie, zijn op woensdag 6 december 2023 op de Engelbrecht van Nassaukazerne te Roosendaal een negental Officierskruizen en machtigingen uitgereikt. Voor deze jaarlijks terugkerende traditie is een beperkt gezelschap op deze middag bijeen in de ‘Snedder-Lounge’. Ze worden welkom geheten door Chef Staf KCT, luitenant-kolonel Bart. Aangezien dit jaar zowel commandant KCT, kolonel Huub, als ook zijn plaatsvervanger, luitenant-kolonel Ron zich onder de decorandi bevinden aan hem ditmaal de eer het onderscheidingsteken of de machtiging voor eervolle langdurige dienst als officier aan negen collega’s te mogen overhandigen.

Deze onderscheiding, een vierarmig kruis op een oranje-wit-blauw lint dat symbool staat voor trots en eer, is een militaire onderscheiding die wordt uitgereikt aan officieren in de Nederlandse krijgsmacht die ten minste 15 jaar actief officier zijn. Voor iedere vijf jaar daarna ontvangt de officier de machtiging om een nieuw cijfer bij 20, 25, 30, 35 en tegenwoordig zelfs bij 40 jaar dienst als officier in ontvangst te nemen om die in te wisselen tegen het voorgaande cijfer.

Een vijftal officieren krijgen op deze dag de onderscheiding voor 15 jaar actief officier zijn. Twee van de negen officieren mogen het cijfer 15 inwisselen voor 20 jaar trouwe dienst. Zowel commandant KCT als zijn plaatsvervanger mogen zelfs het cijfer 25 op hun officierskruis vervangen door dat van 30 jaar.

Deze onderscheiding is op 19 november 1844 door koning Willem II in het leven geroepen voor de officieren van de Koninklijke Landmacht, de Koninklijke Marine en het Indische leger. De reden van de instelling van het Officierskruis is daarentegen alles behalve feestelijk te noemen. De Koning wilde met name officieren tot en met de rang van majoor, die toen lang op een bevordering moesten wachten, een blijk van waardering geven. Daarbij waren de salarissen zo laag dat een luitenant, een rang die velen van hun twintigste tot hun veertigste bekleedden, niet met fatsoen kon trouwen en ook ongehuwd moeite had om rond te komen. Om de Nederlandse officieren voor lotsverbetering en ter aanmoediging toch een blijk van waardering te kunnen geven, stelt de Koning dit onderscheidingsteken in als beloning voor eervolle en langdurige diensttijd. In de loop der tijd komen ook officieren van de schutterijen en reserveofficieren hiervoor in aanmerking. Tegenwoordig ontvangen ook de beroeps- en reserveofficieren van de Koninklijke Luchtmacht en de Koninklijke Marechaussee het onderscheidingsteken voor eervolle langdurige dienst.

Sinds de onderscheiding door Koning Willem II in is gesteld wordt het Officierskruis op of rond zijn geboortedag, 6 december, uitgereikt. Omdat tijdens deze uitreikingen traditioneel een glaasje jenever wordt genuttigd, wordt ze ook wel gekscherend het “Jeneverkruis” genoemd. Dat is ook de reden dat er naast het Officierskruis of de cijferwisseling de decorandi ook een flesje jonge- dan wel oude jenever wordt aangeboden.